I daglegtale blir senil ofte brukt i tydinga senil demens. Det inneber at demens kjem av aldring. Folkelege uttrykk er alderdomssvekt, åreforkalka, gå i barndommen. Alderdom er rett nok ein sterk risikofaktor, men senilitet er ikkje ein direkte årsak til demens, for den tilstanden kjem av ulike kroniske hjernesjukdomar, til dømes Alzheimers sjukdom.

Ein skulle jo eigentleg tru det var sjølvsagt. Eg meiner, om ein ser på Noreg ovanfrå, er jo berre 3 prosent av landet vårt jordbruksareal. Og berre ein tredjedel av dette er godt nok jordbruksareal til å dyrke korn og potet, raudbetar og lauk og slikt. Dei andre 2 prosentane dyrkar vi gras på, gras til dyra våre. Resten av Noreg er heldigvis ikkje berre betong og stein, veg og hus, men også gras- og skogdekt areal, sånt som vi gjerne kallar utmarks- eller fjellbeite.

Gudane er ei gruppe historia har fare ille med. Sjefgudar, som Zevs, Jupiter og Odin med familiane sine, er søkk borte, parkerte i fortida. I dag er det ingen som bed eller ofrar til dei. Ingen tenkjer på dei lenger.

«Når våren kjem, er vinteren gløymd», seier ordtaket. Me er ikkje heilt der enno, jamvel om me er i gang med ettervinteren. Fylgjeleg lyt me venta med å syngja den fine lina til Aasmund Olavsson Vinje: «Enno ei Gong fekk eg Vetren at sjaa for Vaaren at røma.» Men me har gjort unna januar, ein månad som har vore skildra slik: «Dagen lengjest, og vinteren strengjest.»

Januar var ein lang månad, men no vert det fart på. Det er ein særs stutt månad til årstida som lagar overgangen frå vinter til sommar kjem lurande. Hjå mange vert tida som er i kjømda, berre kalla våren. At våren er velkomen, finst det ikkje to meiningar om i bokstova. Når kulda går over i tøvêr, følgjer humøret med temperaturen og går gradvis opp.

Henrik Wergeland, vår mangslungne diktar, vart Noregs første riksarkivar i januar 1841 – formelt som byråsjef i Finansdepartementet, ei stilling han hadde til han døydde i 1845. Dette var den einaste embetstittelen han fekk i sitt liv. Som cand. theol. var det prest han hadde utdanna seg til, men eit uvørde privatliv blokkerte for ei slik stilling. Diktet «Smukke Skyer» fortel om dette vonbrotet.

1. Den 21. januar vart Aleksander Aamodt Kilde den første nordmannen til å vinne frå toppen i det kjende laurdagsrennet i utfor i Kitzbühel. Kva heiter denne frykta løypa?

Sjølve ideen om å ha akvarium på land kom først i byrjinga av 1800-talet, men i dag er fisk og akvariedrift ein vanleg hobby over heile verda. Det vert omsett meir enn éin milliard fiskar kvart år, der ni av ti er ferskvassfiskar og resten marine fiskar. Men om akvarium er ei ny oppfinning, er det meir enn tusen år sidan kinesarane (kven elles) byrja å avle på gullfisk til dekorasjon.

Alle badar no, eller alle kjenner i alle fall nokon som gjer det. Folk bookar seg inn i badstuer med svære vindauge, drikk øl, minglar, tek ein selfie og hoppar uti. Eller dei tek seg ei hard treningsøkt for så å vasse ut i ruren.

I daglegtale blir senil ofte brukt i tydinga senil demens. Det inneber at demens kjem av aldring. Folkelege uttrykk er alderdomssvekt, åreforkalka, gå i barndommen. Alderdom er rett nok ein sterk risikofaktor, men senilitet er ikkje ein direkte årsak til demens, for den tilstanden kjem av ulike kroniske hjernesjukdomar, til dømes Alzheimers sjukdom.

Ein skulle jo eigentleg tru det var sjølvsagt. Eg meiner, om ein ser på Noreg ovanfrå, er jo berre 3 prosent av landet vårt jordbruksareal. Og berre ein tredjedel av dette er godt nok jordbruksareal til å dyrke korn og potet, raudbetar og lauk og slikt. Dei andre 2 prosentane dyrkar vi gras på, gras til dyra våre. Resten av Noreg er heldigvis ikkje berre betong og stein, veg og hus, men også gras- og skogdekt areal, sånt som vi gjerne kallar utmarks- eller fjellbeite.

Gudane er ei gruppe historia har fare ille med. Sjefgudar, som Zevs, Jupiter og Odin med familiane sine, er søkk borte, parkerte i fortida. I dag er det ingen som bed eller ofrar til dei. Ingen tenkjer på dei lenger.

«Når våren kjem, er vinteren gløymd», seier ordtaket. Me er ikkje heilt der enno, jamvel om me er i gang med ettervinteren. Fylgjeleg lyt me venta med å syngja den fine lina til Aasmund Olavsson Vinje: «Enno ei Gong fekk eg Vetren at sjaa for Vaaren at røma.» Men me har gjort unna januar, ein månad som har vore skildra slik: «Dagen lengjest, og vinteren strengjest.»

Januar var ein lang månad, men no vert det fart på. Det er ein særs stutt månad til årstida som lagar overgangen frå vinter til sommar kjem lurande. Hjå mange vert tida som er i kjømda, berre kalla våren. At våren er velkomen, finst det ikkje to meiningar om i bokstova. Når kulda går over i tøvêr, følgjer humøret med temperaturen og går gradvis opp.

Henrik Wergeland, vår mangslungne diktar, vart Noregs første riksarkivar i januar 1841 – formelt som byråsjef i Finansdepartementet, ei stilling han hadde til han døydde i 1845. Dette var den einaste embetstittelen han fekk i sitt liv. Som cand. theol. var det prest han hadde utdanna seg til, men eit uvørde privatliv blokkerte for ei slik stilling. Diktet «Smukke Skyer» fortel om dette vonbrotet.

1. Den 21. januar vart Aleksander Aamodt Kilde den første nordmannen til å vinne frå toppen i det kjende laurdagsrennet i utfor i Kitzbühel. Kva heiter denne frykta løypa?

Sjølve ideen om å ha akvarium på land kom først i byrjinga av 1800-talet, men i dag er fisk og akvariedrift ein vanleg hobby over heile verda. Det vert omsett meir enn éin milliard fiskar kvart år, der ni av ti er ferskvassfiskar og resten marine fiskar. Men om akvarium er ei ny oppfinning, er det meir enn tusen år sidan kinesarane (kven elles) byrja å avle på gullfisk til dekorasjon.

Alle badar no, eller alle kjenner i alle fall nokon som gjer det. Folk bookar seg inn i badstuer med svære vindauge, drikk øl, minglar, tek ein selfie og hoppar uti. Eller dei tek seg ei hard treningsøkt for så å vasse ut i ruren.