Artiklar
Ei engelsk løe i stavlinekonstruksjon; stavlægja ligg under samhaldet på tvers. Med ulike former på delane og samanføyingane var stavbygde hus i bruk i alle Nordsjølanda.
Alle illustrasjonar: Erik Solheim
Stavbygde hus – ein levande steinalderskikk
I opphavet, nesten, var stavhus. I dag står dei som solide bygningar langs kyst og fjordar på den lange vegen frå sør til nord i landet.
Ei engelsk løe i stavlinekonstruksjon; stavlægja ligg under samhaldet på tvers. Med ulike former på delane og samanføyingane var stavbygde hus i bruk i alle Nordsjølanda.
Alle illustrasjonar: Erik Solheim
Stavbygde hus – ein levande steinalderskikk
I opphavet, nesten, var stavhus. I dag står dei som solide bygningar langs kyst og fjordar på den lange vegen frå sør til nord i landet.
Ein profilhøvel har same forma på undersida av trestykket som på høveltanna. Heilt til høgre ligg høvelstokken ned på den flate fjøla og stansar høvlinga når profilen er så djup som han skal vere.
Alle illustrasjonar: Erik Solheim
Eldre verktøy livar opp att skamfarne hus
I alle tider har folk gjort det vakkert rundt seg. Hus som står igjen frå mellomalderen, er ikkje berre solid bygde av øvde hender og utvalde stokkar. Mange er rikt utrusta med detaljar til glede for auget.
Ein profilhøvel har same forma på undersida av trestykket som på høveltanna. Heilt til høgre ligg høvelstokken ned på den flate fjøla og stansar høvlinga når profilen er så djup som han skal vere.
Alle illustrasjonar: Erik Solheim
Eldre verktøy livar opp att skamfarne hus
I alle tider har folk gjort det vakkert rundt seg. Hus som står igjen frå mellomalderen, er ikkje berre solid bygde av øvde hender og utvalde stokkar. Mange er rikt utrusta med detaljar til glede for auget.
Til venstre ein vanleg navar som gjev koniske hol, om ein ikkje borer heilt gjennom veden. Til høgre ein skeinavar som liknar den som arkeologane har funne i Osebergskipet og på Bryggen i Bergen.
Alle illustrasjonar: Erik Solheim
Enno i dag treng vi bitjarn frå vikingtida
Den som skal lafte, treng ein reiskap attåt øksa for å få stokkane tett i hop. Frå gamalt var det ein med eller eit medrag.
Til venstre ein vanleg navar som gjev koniske hol, om ein ikkje borer heilt gjennom veden. Til høgre ein skeinavar som liknar den som arkeologane har funne i Osebergskipet og på Bryggen i Bergen.
Alle illustrasjonar: Erik Solheim
Enno i dag treng vi bitjarn frå vikingtida
Den som skal lafte, treng ein reiskap attåt øksa for å få stokkane tett i hop. Frå gamalt var det ein med eller eit medrag.
Ei stor bile, med 5–6 tommar (12,5–15 cm) lang egg, er god til å fjerne det som skal vekk av ved på ein rund stokk. Ei liknande øks, men mindre, er standardreiskapen til byggjearbeidet. I midten er ei lettare skogsøks og til høgre ei smaløks til bruk der ei lang egg tek for stor plass.
Alle illustrasjonar: Erik Solheim.
Med øks reiste dei bygningsarven
Med øks bygde dei sine hus og sine båtar. Dei felte, kappa og delte tre med øks som einaste bitjarnet. Bygningsarven vår er i stor grad reist med tømmermannsøksa som viktigaste hjelpemiddelet. For dei som vil vøle eldre trebygningar, er det uråd å komme utanom denne reiskapen.
Ei stor bile, med 5–6 tommar (12,5–15 cm) lang egg, er god til å fjerne det som skal vekk av ved på ein rund stokk. Ei liknande øks, men mindre, er standardreiskapen til byggjearbeidet. I midten er ei lettare skogsøks og til høgre ei smaløks til bruk der ei lang egg tek for stor plass.
Alle illustrasjonar: Erik Solheim.
Med øks reiste dei bygningsarven
Med øks bygde dei sine hus og sine båtar. Dei felte, kappa og delte tre med øks som einaste bitjarnet. Bygningsarven vår er i stor grad reist med tømmermannsøksa som viktigaste hjelpemiddelet. For dei som vil vøle eldre trebygningar, er det uråd å komme utanom denne reiskapen.
Tunet på Skageflå, 250 meter over Geirangerfjorden. Fremst stovehusa med torvtak, bak ei nybygd løe, til venstre taket på den løa som for det meste er original.
Foto: Erik Solheim
Storfjorden: Elden slokna – kulturarven livnar til att
På 43 år har Storfjordens Venner restaurert eller reist kopiar av 150 bygningar på 34 gardsbruk langs dei indre fjordane på Sunnmøre.
Tunet på Skageflå, 250 meter over Geirangerfjorden. Fremst stovehusa med torvtak, bak ei nybygd løe, til venstre taket på den løa som for det meste er original.
Foto: Erik Solheim
Storfjorden: Elden slokna – kulturarven livnar til att
På 43 år har Storfjordens Venner restaurert eller reist kopiar av 150 bygningar på 34 gardsbruk langs dei indre fjordane på Sunnmøre.
Hovudhuset frå oppgangstida på slutten av 1800-talet ligg ope og fritt til. Nytt stakittgjerde er på plass, og ein stor hage rundt huset er under oppbygging på nytt.
Alle foto: Erik Solheim
Ny glans over 1800-talstun på Setskog
Dei har funne sin plass på jorda, Victoria Brand Munthe-Kaas og Lars Munthe-Kaas. Staden er garden Skjeggenes på Setskog i Aurskog-Høland. Etter nokre omflakkande år er dei no komne heim – til eit tun dei ikkje visste om før i 2017.
Hovudhuset frå oppgangstida på slutten av 1800-talet ligg ope og fritt til. Nytt stakittgjerde er på plass, og ein stor hage rundt huset er under oppbygging på nytt.
Alle foto: Erik Solheim
Ny glans over 1800-talstun på Setskog
Dei har funne sin plass på jorda, Victoria Brand Munthe-Kaas og Lars Munthe-Kaas. Staden er garden Skjeggenes på Setskog i Aurskog-Høland. Etter nokre omflakkande år er dei no komne heim – til eit tun dei ikkje visste om før i 2017.
Ei engelsk løe i stavlinekonstruksjon; stavlægja ligg under samhaldet på tvers. Med ulike former på delane og samanføyingane var stavbygde hus i bruk i alle Nordsjølanda.
Alle illustrasjonar: Erik Solheim
Stavbygde hus – ein levande steinalderskikk
I opphavet, nesten, var stavhus. I dag står dei som solide bygningar langs kyst og fjordar på den lange vegen frå sør til nord i landet.
Ein profilhøvel har same forma på undersida av trestykket som på høveltanna. Heilt til høgre ligg høvelstokken ned på den flate fjøla og stansar høvlinga når profilen er så djup som han skal vere.
Alle illustrasjonar: Erik Solheim
Eldre verktøy livar opp att skamfarne hus
I alle tider har folk gjort det vakkert rundt seg. Hus som står igjen frå mellomalderen, er ikkje berre solid bygde av øvde hender og utvalde stokkar. Mange er rikt utrusta med detaljar til glede for auget.
Til venstre ein vanleg navar som gjev koniske hol, om ein ikkje borer heilt gjennom veden. Til høgre ein skeinavar som liknar den som arkeologane har funne i Osebergskipet og på Bryggen i Bergen.
Alle illustrasjonar: Erik Solheim
Enno i dag treng vi bitjarn frå vikingtida
Den som skal lafte, treng ein reiskap attåt øksa for å få stokkane tett i hop. Frå gamalt var det ein med eller eit medrag.
Ei stor bile, med 5–6 tommar (12,5–15 cm) lang egg, er god til å fjerne det som skal vekk av ved på ein rund stokk. Ei liknande øks, men mindre, er standardreiskapen til byggjearbeidet. I midten er ei lettare skogsøks og til høgre ei smaløks til bruk der ei lang egg tek for stor plass.
Alle illustrasjonar: Erik Solheim.
Med øks reiste dei bygningsarven
Med øks bygde dei sine hus og sine båtar. Dei felte, kappa og delte tre med øks som einaste bitjarnet. Bygningsarven vår er i stor grad reist med tømmermannsøksa som viktigaste hjelpemiddelet. For dei som vil vøle eldre trebygningar, er det uråd å komme utanom denne reiskapen.
Tunet på Skageflå, 250 meter over Geirangerfjorden. Fremst stovehusa med torvtak, bak ei nybygd løe, til venstre taket på den løa som for det meste er original.
Foto: Erik Solheim
Storfjorden: Elden slokna – kulturarven livnar til att
På 43 år har Storfjordens Venner restaurert eller reist kopiar av 150 bygningar på 34 gardsbruk langs dei indre fjordane på Sunnmøre.
Hovudhuset frå oppgangstida på slutten av 1800-talet ligg ope og fritt til. Nytt stakittgjerde er på plass, og ein stor hage rundt huset er under oppbygging på nytt.
Alle foto: Erik Solheim
Ny glans over 1800-talstun på Setskog
Dei har funne sin plass på jorda, Victoria Brand Munthe-Kaas og Lars Munthe-Kaas. Staden er garden Skjeggenes på Setskog i Aurskog-Høland. Etter nokre omflakkande år er dei no komne heim – til eit tun dei ikkje visste om før i 2017.
