Eg er lokka inn i mellomalderballadeverda og kjem meg knapt ut att. Eg ville skrive om «Liti Kjersti», ei av dei mest tolka og formidla visene frå mellomalderen, ei vise eg aldri blir klok på, og difor blir dregen mot. Men kva for nedskriven versjon eller «oppskrift» var det eg hadde likt så godt og kvifor?

Gunnar Wærness er ein av dei førande norske samtidspoetane, rastlaust på reise til nye oppdagingar og gjenoppdagingar.

Denne gongen blir det også utdrag frå Anders Arrebos Hexaëmeron (forfatta i 1630-åra). I kapittelet «Verdens første Uges tredie Dag» skildrar Arrebo Guds skapinga av jorda og vatnet – og der omtalar han det truleg mest kjende naturfenomenet i Norden i tidleg nytid: Moskstraumen i Lofoten – ein av dei sterkaste tidvasstraumane i verda.

I sommar, då hetebølgene rulla som verst over Sør-Europa, las eg boka til den danske diktaren og antropologen Sofie Isager Ahl (f. 1988) Demeters latter (i Sindre Andersens norske gjendikting). Boka blei innimellom som ein nyhendebulletin med setningar som «Ørkenene i Toscana brer seg igjen».

Steinar Opstad, bondeson frå Stokke i Vestfold, fødd i 1971, skriv ryddige dikt – ti samlingar har det vorte frå 1996 til 2022. Samla dikt i Arbeid og drøm (2016). Pluss ei fin essaysamling Himmelretninger (2012), om dikt og dikting. Akademikar med tysk, religionshistorie, litteraturvitskap som fag. Likevel er det lengting og kjønnsidentitet, utanforskap og samkjensle dikta handlar om – alt ein ikkje kan læra på universitetet. Dikt med bibelreferansar og litterære allusjonar.

Eg held fram omtalen av diktet eg presenterte sist eg skreiv i denne spalta, Hexaëmeron (forfatta i 1630-åra) av Anders Arrebo. Som sagt vier Arrebo stor plass til Nord-Noreg i hyllinga av Guds skaparverk. Liksom andre nordiske prestar i tidleg nytid var Arrebo interessert i naturvitskap – her peikar han fram mot den mest kjende naturhistorikarpresten i norsk soge: Erik Pontoppidan og hans Norges naturlige Historie (1752–1753). Skilnaden mellom dette verket og Hexaëmeron er at det sistnemnde er skrive på rim og rytme. Det er typisk for eldre litteratur – det er fyrst fram mot 1800-talet at poesien blir avgrensa til subjektiv lyrisk tale.

Tenk å debutere 21 år gamal med ei bok som Most, slik Cecilie Løveid (f. 21. august 1951) gjorde i 1972. Tenk å gi ut ei bok med slike tekster, slikt språk, og så kalle det ein roman! Jo da, det kan lesast som prosa, teksten er del av eit narrativt flettverk og inngår i eit episk forløp. Men framfor alt er det liv, rørsle og leikande, lyrisk fridom – mellom anna knytt til kroppar som kan utfalde seg, uttrykke seg og arbeide.

Frå og med Stavkirkedikt i 2007 har Jo Eggen skrive ei rekkje såkalla reisediktbøker. Ramma for bøkene er reiser i land som Noreg, Irland og Sverige. I årets diktbok er Island reisemålet. Men Eggen fører ikkje ei vanleg reisedagbok, han er ingen historisk kronikør, han er poet, han er ein som seier frå, ein som seier ord: «diktet spruter ut av/ ordet».

«Eit poetisk hovudverk» har ho blitt kalla, diktsamlinga Elvesong, som skjåkværen Tore Ørjasæter (1886–1968) gav ut i 1932, om lag midt i forfattarskapen, som tok til med Ættararv i 1908. Samlinga er sett saman av ei rekke dikt i ulike former og tempo som alle er knytte tematisk til elva og vatnet, til minste dropen, som rører seg frå djupet, ned stryka og mot havet, i eit evig krinslaup.